• Compaxinou os labores no campo coa recollida de leite polas aldeas e o oficio de soldadora

  • Foi a primeira veciña do municipio en sacar o carné de conducir

  • O vindeiro mes de maio cumprirá 90 anos

Manuela Toja horizontal webManuela Toja Turnes, veciña de Faílde (A Baña), cumprirá en maio 90 anos. Trátase dunha cifra redonda que anima a facer balance dunha traxectoria que non foi nada común porque, ao contrario do que adoitaba pasar cando ela era nova, sendo muller desenvolveuse laboralmente fóra da casa, desempeñou un oficio tradicionalmente masculino como era o de ferreira e foi tamén pioneira ao converterse na primeira bañense en sacar o carné de conducir.

Manuela fai un repaso da súa vida e dos traballos que desempeñou no vídeo co que o Concello da Baña conmemora hoxe o Día da Muller Rural, unha efeméride coa que Nacións Unidas recoñece cada 15 de outubro o papel decisivo das mulleres rurais no desenvolvemento.

“A miña vida non foi a típica das mulleres da época porque eu traballaba igual que os homes. Daquela os homes traballaban nas leiras e as mulleres traballaban nas leiras e na casa, coidando da familia. Eu traballei na labranza, de ferreira e recollendo leite cun motocarro”, sinala Manuela Toja.

Esta veciña de Faílde explica que comezou recoller leite porque os seus pais tiñan unha taberna. “Propúxollo unha fábrica de Padrón e ao principio era a xente á que nos traía o leite, pero despois comecei ir eu polas casas cun cabalo e, cando casei, compramos un motocarro”, conta.

Manuela quitou os permisos de conducir de moto e máis de coche animada polo seu marido cando tiña pouco máis de 30 anos. Ao de moto asegura que foi enganada. Xa sabía andar coa Vespa que tiñan; o problema era que non quería poñer pantalóns para que non se riran dela porque as mulleres non os levaban. Ao final, presentouse igualmente ao exame e aprobou. “Para o outro día, saquei o do coche, tamén á primeira”, lembra.

As críticas que recibiu ao converterse na primeira muller da Baña que conducía non lle importaron. Asegura que ela ía ao seu “e facía moitas viaxes”. Compaxinaba, ademais, esta actividade de leiteira coa de ferreira no taller do home, onde exercía de soldadora. “Fixen moitas sillas e bancos de igrexa”, manifesta. Este foi o oficio co que quedou cando deixou de ir polo leite.

A Baña en feminino

O vídeo de Manuela Tojo, que pode verse na canle municipal de Youtube, é a décima entrega da serie ‘A Baña en feminino. Visibilizando a muller rural’. Trátase dunha iniciativa do Concello bañés que, coa publicación dun audiovisual por mes ao longo do presente ano 2021, ten como fin reflexionar sobre o papel das mulleres na contorna rural e fomentar a igualdade dándolle voz a veciñas do municipio que se desempeñan en diversos eidos. As anteriores protagonistas foron:

  • Rosa Rodríguez, cantante do Dúo Rosán, radiografiou o pael da muller na música no mes de setembro, coincidindo coa celebración das festas patronais de San Vicenzo da Baña. “Agora hai máis mulleres que levan a batuta e seguiremos avanzando”, subliñou, ademais de receitar “inculcar o respecto desde ben pequeniños” como fórmula para conseguir a igualdade entre homes e mulleres.
  • Noelia Castro, graduada en Educación Infantil e monitora de ocio e tempo libre, convidou a reflexionar sobre o cambio de mentalidade necesario para a igualdade. Fíxoo nun vídeo publicado no Día Internacional da Mocidade, no que esta veciña de Lañas de 22 anos salientou a importancia dos campamentos como “espazos idóneos para promover a igualdade desde a primeira infancia”.
  • Carme Liñares, avoa de cinco netos, protagonizou o vídeo publicado en xullo, con motivo do Día Internacional das Avoas e dos Avós. Esta veciña de Cabanas constataba o difícil que foi “chegar á liberdade de hoxe, porque antes a muller non tiña voto para nada” e convidaba a non dar pasos atrás.
  • Verónica Liñares, enxeñeira de Montes e veciña de Ordoeste, incidiu no mes de xuño na necesidade de dotar á sociedade de “referentes femininos para que desapareza a fenda de xénero existente nas ciencias e nas enxeñarías”.
  • A soldadora Nerea Vázquez protagonizou o vídeo que se publicou no Día do Traballo, no que falaba da presión que sentiu cando decidiu estudar para un oficio tradicionalmente masculino ou das dificultades laborais coas que se atopan as mulleres no sector do metal.
  • Coincidindo co Día do Libro o 23 de abril, a gañadora do premio Álvaro Cunqueiro de teatro Carme Varela avogaba por liberar as mulleres da carga dos coidados. “É un lastre que levamos de sempre, o de coidar primeiro dos nenos e despois dos maiores”, subliñaba a filóloga e escritora de Duomes de Arriba.
  • Xa en marzo, a ex perruqueira Isabel Giraut, promotora da Asociación de Mulleres na Baña, insistía na importancia de que dende pequenos rapaces e rapazas sexan educados para asumir idénticas responsabilidades no fogar.
  • En febreiro, o protagonista foi Carlos Sande, un mozo filloeiro que reclamaba “condicións idóneas” para que as mulleres conten coas mesmas oportunidades ca os homes en todos os eidos vitais, ao tempo que censuraba a existencia de “micromachismos que temos tan interiorizados que nin os cuestionamos”.
  • A mestra xubilada Dolores Allo inaugurou a serie ‘A Baña en feminino’ o pasado mes de xaneiro, co gallo do Día Internacional da Educación, falando das súas vivencias e dos avances que experimentou a sociedade nas últimas décadas de cara a acadar a igualdade.

Enlaces

Vídeo de Manuela Toja: https://youtu.be/PoO_YwIOx1A

Serie A Baña en feminino: https://www.youtube.com/playlist?list=PLU_t6mCcdEg3yixUwdBSdSUuPrKZwYPF2

 

Manuel Iglesias Turnes, autor do libro, guiou os asistentes e explicoulles algúns dos lugares da parroquia de Cabanas e das anécdotas que saen no libro

Ruta rapazas Xan 1

Sendeirismo e literatura volveron darse cita esta mañá na Baña. Preto de medio cento de persoas desprazáronse ata a parroquia de Cabanas para coñecer algúns dos lugares e anécdotas que aparecen no libro ‘As rapazas de Xan’. E foi o propio autor do libro, Manuel Iglesias Turnes, quen lles explicou en que se inspirou e que o motivou a escribir este libro.

No ano 2020 o Concello da Baña sinalizou esta ruta de sendeirismo, de 7,5 quilómetros, que percorre os principais lugares que Manuel Iglesias Turnes recolleu no seu libro ‘As rapazas de Xan’. Esta ruta literaria que hoxe percorreron 45 persoas, figura nun documental editado polo Concello da Baña o pasado ano para conmemorar o Día das Letras Galegas.

Ruta rapazas Xan 2

Hoxe, Manuel Iglesias Turnes explicoulles ás persoas asistentes algúns dos lugares de Cabanas onde vivían as personaxes que recolle no seu libro editado por Xerais Narrativa en 2012. As 45 persoas asistentes á camiñada puideron volver vivir a historia de amor entre Manuel e Carmela que o autor do libro sitúa durante os tempos da posguerra en Cabanelas (Cabanas), entre malla e malla.

Ruta rapazas Xan 3

  • As cen prazas do xantar popular levan cubertas dende o martes, pero os pulpeiros atenderán por libre ao resto de comensais

  • Haberá obradoiros de instrumentos tradicionais, la, cerámica, sombreiros de palla, cestos ou conservas

  • Os Campantes da Baña abrirán o capítulo musical, que inclúe as actuacións de Os Monifates, SilvaRedonda e Faíscas da Pontagra

20210926 RomariaXacobea portada web

A carballeira do Seilán, na Baña, acollerá este domingo 26 de setembro unha festa popular que se desenvolverá ao longo de todo o día e contará con mercadiño, obradoiros de artesanía, actuacións musicais e unha xuntanza gastronómica.

A I Romaría Xacobea O Seilán dará comezo ás 11 da mañá coa apertura dos postos de venda e a exposición de produtos da terra, ademais dunha demostración de xardinería do alumnado do obradoiro de emprego Mocidade 2020.

Os talleres arrancarán ás 11.15 horas cun obradoiro de instrumentos tradicionais a cargo de Emilio Lois. Durante o xornada, sucederanse despois outros de artesanía en la (12.00 horas), cerámica (12.00 horas), sombreiros de palla (12.30 horas), cosmética natural (16.00 horas), cestos de vimbio (16.30 horas), artesanía en papel (17.00 horas), conservas de alimentación (17.30 horas) e novamente de artesanía en la (18.00 horas). As persoas interesadas en participar só teñen que dirixirse a alguén da organización para saber se hai praza.

O programa, que inclúe a celebración da misa ao mediodía, comprende tamén as actuacións das agrupacións folclóricas e de música tradicional Os Campantes da Baña (12.00 horas), Os Monifates (16.00 horas), SilvaRedonda (17.00 horas) e Faíscas da Pontagra (18.30 horas).

O Xantar Xacobeo poñerá a nota gastronómica cun menú xenuíno composto por empanada, polbo, carne ao caldeiro, rosca e café a un prezo de 13 euros. O aforo tivo que limitarse por causa da covid a cen prazas que xa están cubertas dende o martes. Só poderán acceder a esta carpa as persoas que teñen ticket. Non obstante, os pulpeiros contarán con outra carpa na que servirá por libre a toda a veciñanza que queira comer na carballeira.

A música dos Campantes da Baña e as exhibicións e talleres de artesanía foron algúns dos atractivos da mañá

Alumnado do obradoiro Mocidade 2020 estiveron acondicionando os xardíns da rotonda cunha cruz xacobea

Os Campantes da Baña abrirán, Os Monifates, SilvaRedonda e Faíscas da Pontagra animaron a xornada

20210926 Romaria Xacobea Seilan4

 A veciñanza da Baña que se achegou ata a carballeira do Seilán gozou coa primeira Romaría Xacobea ao ritmo da música dos Campantes da Baña, conversando con familiares e coñecidos e contemplando como se fan os sombreiros, cestos ou cuncas de barro.

20210926 Romaria Xacobea Seilan2

Algúns participaron nos talleres e obradoiros de artesanía para aprender das máis vellas do lugar como se fan os sombreiros de palla; cunha moza que apostou pola cosmética natural e as conservas naturais, ou cun experimentado oleiro de Muros. Foron algunhas das propostas para animar a participar ás persoas asistentes a esta primeira Romaría Xacobea do Seilán antes de compartir mesa nun xantar popular. 

20210926 Romaria Xacobea Seilan8

Empanada, polbo e carne ao caldeiro foi o menú que degustaron máis dun cento de comensais, xa cando o alumnado do obradoiro de emprego Mocidade 2020 tiña practicamente rematado o acondicionamento das rotondas da estrada que vai a Lañas. Aquí cubriron con céspede dúas das zonas e debuxaron unha cruz xacobeo na máis grande. Unha proposta que serviu para amosar o que levan aprendido nestes nove meses de formación.

20210926 Romaria Xacobea Seilan9

E coa música dos campantes da Baña, Os Monifates, SilvaRedonda e Faíscas da Pontagra continuou a festa durante toda a tarde.

20210926 Romaria Xacobea Seilan1

  • Funcionará nas instalacións do colexio de luns a venres entre ás 7.30 e as 9.15 horas

  • Hai dispoñibles dous abonos mensuais diferentes segundo inclúa almorzo (50 €) ou non (40 €)

Madrugadores 1920

O vindeiro luns, 20 de setembro, poñerase en marcha o servizo de madrugadores no CPI San Vicente por terceiro curso consecutivo, unha medida que busca axudar ás familias a conciliar a vida laboral cos horarios escolares.

O Concello da Baña elaborou unha enquisa coa fin de consultar á veciñanza sobre o interese das familias para utilizar o servizo A Baña Madruga. Do total de respostas anónimas recibidas (7), a gran maioría (6) apuntaban a necesidade de incluír o almorzo. En canto a preferencia horaria e días da semana en que utilizarían o servizo, máis da metade das persoas que participaron na enquisa decantáronse polas opcións máis amplas: de 7.30 horas a 9.15 horas (un 57,1%) e todos os días (42,9%). Os luns foron escollidos por todas as familias, seguidos polos mércores e venres (85,7%) e, por último, polos martes e xoves (71,4%).

O programa de conciliación A Baña Madruga correspondente ao curso 2021/2022 levarase a cabo nas instalacións do CPI San Vicente de luns a venres entre as 7.30 e as 9.15 horas.

Para gozar de dito servizo hai dispoñibles dous abonos mensuais diferentes segundo inclúa almorzo (50€) ou non (40€). Tamén poderá empregarse en días soltos cun custo de 4 euros.

As familias interesadas poden inscribir as súas cativas e cativos nas oficinas do Concello ou cubrindo os impresos que figuran nos documentos adxuntos e entregándoos no Concello ou enviándoos por sede electrónica.